ژورنالهای جعلی یا هایجک شده یا فیک که متاسفانه بخشی از بازار را در تصاحب خود دارند، با سواستفاده از نام و اعتبار مجلات و نشریات معتبر اقدام به کلاهبرداری و اخاذی از دانشجویان و پژوهشگران جوان می کنند.

ژورنالهای جعلی یا هایجک شده ( Fake or hijacked journals) وب سایت هایی هستند که با نام و اعتبار یک ژورنال واقعی ایجاد شده و سعی می کنند تا با فریب نویسندگان مقالات در جهت اهداف مالی خود فعالیت نماید. این درحالی است که صاحبان واقعی مجله از این ماجرا مطلع نیستند.

این افراد سودجو به جستجوی ژورنال های می پردازند که در درجه اول در پایگاه های ISI web of science – PubMed یا Scopus ایندکس شده باشند و دوم سایت رسمی و موثق ژورنال موجود نبوده و یا یافتن آن دشوار باشد. سپس با ساخت سایت جعلی با مشخصات مجله اصلی و تبلیغات گسترده سعی می کنند نویسندگان بیشتری را ترغیب به ارسال مقاله نمایند و معمولا این مقالات را بدون داوری و با دریافت هزینه چاپ معینی به چاپ می رسانند. جامعه هدف این نوع مجلات، معمولا نویسندگان مبتدی کشورهای درحال توسعه می باشد.

علاوه بر مجلات نامعتبر و جعلی، ژورنال هایی که وب سایت رسمی ندارند یا به نحوی وب سایت رسمی آنها ناشناخته یا غیرفعال است در معرض جعل شدن هستند.

چگونه با ژورنالهای جعلی یا هایجک شده مبارزه کنیم؟

راهکار مبارزه با مجلات جعلی و هاجیک شده در زمان فعلی اطلاع رسانی و شناسایی این مجلات می باشد. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به عنوان متولی رشد و توسعه علمی کشور هنوز نتوانسته است به صورت کارشناسانه در این حوزه ورود پیدا کند و روند بررسی و اعتباربخشی به مجلات این وزارت خانه از بس کند عمل می کند که برخی از این مجلات جعلی سالها نویسندگان و دانشجویان را به راحتی می توانند فریب دهند. اما برای جلوگیری از به دام افتادن محققین جوان و چاپ مجلات خود در ژورنال های نامعتبر، هر ساله لیستی از مجلات نامعتبر و جعلی را گزارش می کند.

البته توجه داشته باشید که مجلات نامعتبر و جعلی با یکدیگر متفاوت هستند. مجلات جعلی همان طور که از اسمشان پیداست، مجلات قلابی هستند و هیچ وجود خارجی نداشته و فاقد ISSN هستند. اما مجلات نامعتبر در واقع وجود خارجی دارند و سایت ژورنال موثق است اما به دلایلی مثل داوری ضعیف یا عدم چاپ به موقع مقالات و …  روند داوری و پذیرش مقالات این ژورنال ها مطابق با استاندادهای علمی نمی باشد و در نتیجه رفته رفته از لیست مجلات معتبر خارج شده و تحت عنوان مجلات نامعتبر نامیده می شوند.

البته اگر این مجلات نامعتبر و یا کم اعتبار استانداردها را مراعات کنند، می توانند مجددا در لیست مجلات معتبر قرار بگیرند. ولی مجلات جعلی هویت مستقل از خود ندارند و در واقع با جعل یک هویت مجله واقعی فعالیت می کنند و لذا این وب سایت های جعلی در هر حال بی اعتبار خواهند بود. با توجه به متفاوت بودن ماهیت نشریات جعلی، زمان ورود این نشریات به بلک لیست وزارت علوم مطرح نبوده و از این رو، در مقابل نشریات جعلی هیچ تاریخی که نشان دهنده زمان ورود این نشریات به سیاهه باشد درج نشده است.